Ֆրանկոֆոնիան հայտնագործել նորից

Ֆրանկոֆոնիայի միջազգային կազմակերպությանը պետք է նորացում ու իր դերի և խնդիրների վերաիմաստավորում` այս կոչով Ֆրանսիայի նախագահ Էմանուել Մակրոնը հոկտեմբերի 11-ին ելույթ ունեցավ Երևանում` ֆրանսալեզու երկրները միավորող համաժողովի բացմանը: Դիմելով 40 պետությունների ղեկավարների, որ ժամանել էին Երևան, Ֆրանսիայի նախագահը հայտարարեց, որ անհրաժեշտ է վերաիմաստավորել (réinventer) դերն ու խնդիրները կազմակերպության, որ միավորում է 84 պետություն (58 անդամ և 26 դիտորդ պետություն): Ֆրանկոֆոնիայի կազմակերպությունը, որին հաճախ մեղադրում են «ավելորդ ձևականությունների» մեջ, չպետք է մնա միավորում կամ «ակումբ», որտեղ իշխում են «պայմանականություններն» ու «հոգնությունը»` գտնում է Էմանուել Մակրոնը: Ֆրանսախոս երկրների միավորումը պետք է ուժեղացնի իր ազդեցությունը համաշխարհային քաղաքականության մեջ ֆրանսերենն ու ընդհանուր արժեքները առաջ մղելու համար` բազմաբևեռությունը, բնապահպանությունը ու մարդու իրավունքները: Ֆրանսիայի նախագահը կոչ արեց ուժեղացնել ֆրանսերենի դերը միջազգային հարաբերություններում ու միջազգային կառույցների աշխատանքում` ՄԱԿ-ում ու ԵՄ-ում մասնավորապես: Ֆրանսերենը պետք է դառնա նորարարական նախաձեռնությունների միջոց, «ստեղծագործության ու արարումի լեզու» (langue de creation)` ի հակակշիռ անգլերենի, որ դարձել է «սպառման լեզու» (langue de consummation) ու «առօրեայի լեզու» (langue d'usage)` հայտարարեց Մակրոնը: Նա աջակցություն հայտնեց ֆրանսալեզու գրողների միջազգային կոնգրեսի ստեղծմանը:

Այս նախաձեռնությամբ հանդես են եկել գրող Լեյլա Սլիմանին ու Ֆրանսիայի մշակույթի նախարար Ֆրանսուազ Նիսենը (Լեյլա Սլիմանին մարոկոյական ծագմամբ ֆրանսիացի գրող է, Գոնկուրի մրցանակի 2016-ի դափնեկիր, Ֆրանսիայի նախագահի հատուկ ներկայացուցիչ Ֆրանկոֆոնիայի Մշտական խորհրդում): Երևանյան վեհաժողովի բացման խոսքում Ֆրանսիայի նախագահը ֆրանկոֆոնիայի գերակա խնդիր անվանեց երիտասարդների հետ աշխատանքը, հատկապես Աֆրիկյան երկրներում, որտեղ ապրում է մոլորակի ֆրանսալեզու բնակչության նշանակալից մասը: Աֆրիկյան մայրցամաքում կազմակերպությունը պետք է ակտիվացնի կրթության համընդհանուր իրավունքի, կանանց իրավունքների համար ու ամենաթողության դեմ պայքարը: Մակրոնը անհրաժեշտ է համարում ուժեղացնել Ֆրանկոֆոնիայի դերն ու կշիռը ՄԱԿ-ում ու բազմաբևեռ աշխարհի կառուցման մեջ:
RFI

Հ.Գ. Այս համատեքստում հասկանալի է դառնում` ինչու՞ Ֆրանսիան չի պաշտպանում Ֆրանկոֆոնիայի գլխավոր քարտուղար, Կանադան ներկայացնող Միկայել Ժանի թեկնածությունը և նախընտրում է հիմնականում անգլիախոս Ռուանդայի ԱԳ նախարար Լուիզ Մուշիկիվաբոյին: 2018-ի փետրվարին Էմանուել Մակրոնը տևական այց կատարեց Աֆրիկա` լինելով ֆրանսալեզու երկրներում: Պետության ղեկավարների հետ հանդիպումներում ու հրապարակային ելույթներում Ֆրանսիայի նախագահը շեշտը դնում էր կրթության կարևորության և մարդու իրավունքների պաշտպանության, համընդհանուր արժեքների հասանելիության անհրաժեշտության վրա: Ֆրանկոֆոնիայի այս համաժողովի անակնկալներից դարձավ Սաուդյան Արաբիայի դիտորդական հայտի հետկանչը` Էր Ռիադը վիրավորված է մարդու իրավունքների ոտնահարումների քննադատությունից:
Երեկ Կարեն Դեմիրճյանի անվան մարզահամերգային համալիրում շարունակվեց Ֆրանկոֆոնիայի 17-րդ գագաթաժողովը` օրակարգում ունենալով գլխավոր քարտուղարի զեկույցը, և նոր գլխավոր քարտուղարի ընտրությունը, հայտարարությունների ու բանաձևերի ընդունումը, հաջորդ գագաթաժողովի վայրի ու ժամկետի ընտրությունը: Օրավարտին հայտնի դարձավ, որ Ռուանդայի ԱԳ նախարար Լուիզ Մուշիկիվաբոն է ընտրվել ֆրանկոֆոնիայի գլխավոր քարտուղար 4 տարով, իսկ հաջորդ գագաթաժողովը երկու տարի հետո կընդունի Թունիսը: «Հայաստանն այսօր մեծ հպարտություն է զգում միջազգային այսպիսի միջոցառման հարթակ լինելու համար»` ՖՄԿ գագաթաժողովի եզրափակիչ ասուլիսում ասաց ԱԳ նախարար Զոհրաբ Մնացականյանը, Նա վստահեցրեց. «Մեր սրտերում կմնան համակեցության այն վառ օրերը, որոնց շնորհիվ Ֆրանկոֆոնիայի ավանը դարձավ Ֆրանկոֆոնիայի հիշատակման հիանալի մի վայր»: Նախարարը կարևորեց ՖՄԿ գագաթաժողովին անդամ երկրների մասնակցությունը: «Հատկապես մեր մտքերի որակյալ փոխանակման և կառուցողական երկխոսության համար՝ Հաայաստանի կողմից առաջարկված «Ապրելով միասին» կարգախոսի շուրջ»,- ասաց նա: Նախարարը նշեց, որ ընդունելով այդ գաղափարախոսությունը և Երևանյան ակտը՝ իրենք ուրվագծել են ճանապարհային քարտեզ, որը սահմանում է այն նպատակները, որ մենք որդեգրել ենք մեր հասարակությունների առջև ծառացած հիմնական մարտահրավերներին դիմակայելու համար: Որպես ՖՄԿ նախագահությունը ստանձնած երկիր, Հայաստանը մի շարք նախագծեր կիրականացնի ՖՄԿ-ի հետ, սերտ համագործակցություն զարգացնելով միջազգային և տարածաշրջանային կազմակերպությունների հետ` ԵԽ-ի, ՅՈւՆԵՍԿՕ-ի: Ըստ նրա՝ կաշխատեն Երևանում տնտեսական ֆորումի ժամանակ հիմնված թվային տեխնոլոգիաների նախարարների ցանցի հետ, նախատեսում են նաև ֆորումներ տնտեսական ինտեգրացիան զարգացնելու համար: «ՖՄԿ-ի տնտեսական ռազմավարությանը համապատասխան՝ մենք Հայաստանում կկազմակերպենք տնտեսական ֆորում՝ Ֆրանկոֆոնիայի և տարածաշրջանային կազմակերպությունների միջև տնտեսական զարգացման համար»,- ասաց նա:
Կանադայի վարչապետ Ջաստին Թրյուդոն ու Ֆրանսիայի նախագահ Էմանուել Մակրոնը ասուլիսին չէին մասնակցում, ոչ էլ ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը: Էմանուել Մակրոնը, որ Հայաստան այցը պաշտոնականից իջեցրել էր աշխատանքայինի մակարդակի` պետությունների այլ ղեկավարներից չտարբերվելու պատճառաբանությամբ, Երևանից տիկնոջ հետ մեկնելու է Բաքու:

Երեկ Ադրբեջանի ԱԳՆ-ն արձագանքել էր Երևանում Ֆրանկոֆոնիայի 17-րդ գագաթաժողովի բացմանը ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի ելույթի Արցախյան հիմնահարցին առնչվող մասին՝ «ստահոդ» և «իրականությունից հեռու» անվանելով: Ադրբեջանի ԱԳՆ-ն մեղադրել է Հայաստանի իշխանություններին «հարյուր հազարավոր ադրբեջանցի փախստականների» մասին ճշմարտությունը թաքցնելու և բանակցային խաղաղ գործընթացի սկզբունքներին հակասելու համար:

Ըստ Բաքվի` Փաշինյանի վերջին ելույթը հակասում է Դուշանբեում Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևի հետ հանդիպման ոգուն, գրում է minval.az-ը:
«Հայաստանը պետք է գործի՝ համաձայն միջազգային հանրության դիրքորոշման ու իր ստանձնած պարտավորությունների, կառուցողական կերպով մասնակցի բանակցություններին, որոնք ուղղված են հակամարտության հնարավորինս արագ կարգավորմանը»,- գտնում են Ադրբեջանի ԱԳՆ-ում՝ հավելելով, որ հայկական զորքերը պետք է «դուրս բերվեն Ադրբեջանի օկուպացված տարածքներից», որից հետո միայն կարող է տարածաշրջանում կայուն խաղաղություն հաստատվել:
Սա, թերևս, արվել է հենց Մակրոնի համար, որ իբրև ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահ երկրի նախագահ Ադրբեջանի նախագահի հետ քննարկելու է նաև Արցախի հարցը: Բաքուն, իհարկե, չի նշել, որ Դուշանբեի «հանդիպման ոգին» առաջինը ինքն է գնդակահարել` սահմանային կրակոցներով: Սպասենք Մակրոն-Ալիև հանդիպմանը Բաքվում:

Անահիտ ԱԴԱՄՅԱՆ

Հեղինակի նյութեր

• Հայաստանը Ծապլվարը չէ
• 2021. Աշխարհի ամենահզոր 5 բանակները
• Վրացական փոխատեղում՝ ի՞նչ սպասել Ղարիբաշվիլիի կառավարությունից
• Իրանը նորից մերձավորարևելյան խաղի կենտրոնում է
• Անգելա Մերկելի ելույթը Մյունխենի Անվտանգության հարցերով համաժողովում
• Ջո Բայդենի ելութը Անվտանգության հարցերով 2021-ի Մյունխենի վիրտուալ կոնֆերանսում
• Իրանը դառնում է ԵԱՏՄ անդամ, հաջորդը Ադրբեջանն է
• Վրաստանը քաոսի և հեղափոխության միջև
• Պատմական մանիպուլյացիա՝ ինչպես միշտ
• Երեք ամիս անց՝ ինչ են վճռել Ադրբեջանը, Հայաստանը և Ռուսաստանը
• Ինչո՞ւ է Բաքուն համաձայնել աշխատել ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի հետ
• Սերժ Սարգսյան՝ անցյալի մասին ներկայի կտրվածքով
• Հայաստանը դիտարկում է Թուրքիայի հետ սահմանի բացման հնարավորությունը
• Փարիզը հակաթուրքական դաշինք է կազմում
• Ինչի՞ց է մահացել Չինգիզխանը իրականում
• Հերիք է Ցիցերոն խաղանք
• Մարտական դրոններ՝ ապագայի պատերազմը
• Էրդողանի մտրակն ու քաղցրաբլիթը Բայդենի համար
• 2050. Ինչ կա-չկա աշխարհում
• Երբ Երևանում կբացվի Թուրքիայի դեսպանատուն

Մեկնաբանություններ